SZKODLIWY WPŁYW OTYŁOŚCI NA STAWY I KRĘGOSŁUP: CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW

Choroba zwyrodnieniowa stawów rozwija się powoli i zdradliwie. Powoduje stopniowo narastające dolegliwości bólowe, utrudnia poruszanie się i codzienne funkcjonowanie. Z czasem może prowadzić nawet do niepełnosprawności i wykluczenia nas z codziennego życia. Warto zatem przeczytać, jak schorzenie się rozwija, kto jest na nie narażony, jakie ma skutki i wreszcie – jak można mu zapobiegać.

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów?

Należy ona do chorób degeneracyjnych stawów. Może objąć tylko jeden lub aż kilka z nich. Wyróżnia się chorobę zwyrodnieniową pierwotną, której przyczyny nie są całkowicie zbadane i wtórną, której konkretne przyczyny związane z uszkodzeniami czy procesami zapalnymi.

Choroba występuje zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, u tych pierwszych występuje jednak nieco częściej i ma trudniejszy przebieg. Ryzyko jej wystąpienia rośnie także z wiekiem – w grupie powyżej 65. roku życia zapada na nią aż 60-75% pacjentów. Warto wiedzieć, że zdarza się także obciążenie genetyczne predysponujące w jej kierunku.

Choroba objawia się uszkodzeniem stawu w obrębie chrząstki stawowej oraz wynikającymi z niego zmianami w podchrzęstnej warstwie kości. Skutkiem procesów niszczenia stawu jest przewlekły stan zapalny, jego ograniczona ruchomość i narastająca bolesność.
Stopień zaawansowania choroby ocenia się w pięciostopniowej skali Kellgrena i Lawrenca, która umożliwia klasyfikację na podstawie badań radiologicznych. Wykazują one, narastające wraz ze stopniem nasilenia choroby, zwyrodnienia w postaci osteofitów i postępujących zwężeń szpary stawowej. Choroba zwyrodnieniowa charakteryzuje się takimi objawami radiologicznymi, jak owrzodzenia, ubytki kostne, osteofity (narośla kostne) czy torbielki.

Jak rozwija się choroba zwyrodnieniowa stawów?

Ta utrudniająca życie i postępująca choroba zaczyna rozwijać się dość wcześnie, bo już u osób około 40 roku życia. Jej najbardziej wyraźnym objawem jest dokuczliwy ból, odczuwalny przede wszystkim podczas poruszania się. Wraz z postępowaniem choroby dolegliwości stają się coraz bardziej uciążliwe, dając o sobie znać także podczas spoczynku i w godzinach nocnych. Według szacunków amerykańskich, na dolegliwości takie cierpieć może ponad 50% osób otyłych. 

Należy wiedzieć, że chrząstka stawowa sama w sobie nie jest unerwiona. Dolegliwości bólowe pojawiają się zatem wówczas, kiedy proces zapalny obejmuje sąsiadujące z nią tkanki. Dodatkowymi objawami mogą być również sztywność stawu, trzeszczenie i zmiana jego obrysu.

Choroba dotyka poza osobami starszymi specjalnej grupy pacjentów.
Najkrótszą drogą do niej jest, niestety, otyłość. Powszechnie wiadomo, że nadmierna waga ciała wpływa szkodliwie na cały nasz organizm. W przypadku stawów przekłada się ona bezpośrednio na ich długotrwałe przeciążenie. A to zaś – na ich stopniowe, nieodwracalne niszczenie. Nadwaga jest niebezpieczna zwłaszcza dla stawów kolanowych, chociaż obciąża w nieco mniejszym stopniu również stawy biodrowe i stawy rąk.

Poza otyłością i płcią pacjenta istotnym czynnikiem w ewentualnym rozwoju choroby jest prowadzony tryb życia i życiowa aktywność. Szkodliwy może być długofalowo zarówno całkowity brak ruchu, jak i nadmierna, nieumiejętna aktywność fizyczna, przeciążająca stawy. 

Jak nie dopuścić do uszkodzeń stawów?

Dlaczego to waga pacjenta i jego aktywność mają wpływ na potencjalny rozwój lub brak choroby zwyrodnieniowej?

Nie każdy powinien dźwigać ciężary – zwłaszcza ciężar własnej nadmiernej masy ciała…
Przemawiają za tym powtarzane przez popularyzatorów zdrowia poniższe fakty:

Każde dodatkowe 5 kg zwiększa ryzyko choroby zwyrodnieniowej o kolejne 36%.
Obniżenie masy ciała o 0,5 kg zmniejsza zaś nacisk na stawy przy każdym kroku o 2kg!

Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej stanowi nie tylko o obciążających stawy kilogramach, ale także rozregulowuje gospodarkę hormonalną organizmu. To zaś wpływa na nasilanie się różnorodnych stanów zapalnych w organizmie. Warto wiedzieć, że otyłość zresztą sama definiowana jest jako chroniczny, szkodliwy stan zapalny.

Tak – to właśnie prawidłowa masa ciała pomaga zapobiegać powstawaniu nadmiernych obciążeń stawów.
Jak o nią zadbać? Oczywiście, jeśli zmagamy się z problemem nadwagi czy otyłości wręcz, konieczne jest nadanie naszym działaniom odpowiedniego kierunku. Mowa tu o diecie redukcyjnej odpowiednio dobranej do wieku, stanu zdrowia i dyspozycji pacjenta oraz o monitorowanej aktywności fizycznej.

Jak leczona jest choroba zwyrodnieniowa stawów?

Kiedy choroba już wystąpiła, jak można zniwelować jej skutki?

Jak wspomniałem, jedną z kluczowych i najbardziej dostępnych metod leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów jest redukcja masy ciała. Powszechnie stosowane jest również leczenie farmakologiczne z wykorzystaniem leków przeciwzapalnych z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych i leków przeciwbólowych. Zachowawczo zalecane są również dostosowane do profilu pacjenta zabiegi rehabilitacyjne oraz wkładki, ortezy, chodziki etc.

Ale to nie wszystko.

Otyłość, choroba zwyrodnieniowa a endoprotezy

Gdy dochodzi już do znacznego uszkodzenia stawów, dolegliwości bólowe stają się bardzo odczuwalne i postępuje ograniczenie mobilności pacjenta, w grę wchodzi endoprotezoplastyka. To innowacyjny zabieg wymiany uszkodzonego stawu na specjalny staw sztuczny.
O specyfice i przebiegu tego zabiegu operacyjnego, jak również o rehabilitacji po nim można przeczytać więcej na moich stronach. 

Endoprotezy a dieta

Warto na marginesie wspomnieć, iż pacjenci zakwalifikowani do zabiegu wszczepienia endoprotezy niezwłocznie powinni przystąpić do konsekwentnej redukcji masy ciała.

Pamiętajmy, że endoprotezoplastyka leczy skutki choroby i przywraca nas do codziennego życia, do mobilności i samodzielności. Nie leczy przyczyn naszego problemu.
Warto zwrócić się o pomoc do doświadczonego dietetyka, łączącego w swojej praktyce wiedzę kliniczną oraz psychologiczną. Doświadczonego, to znaczy takiego, który dotrze do sedna problemu i pomoże nam przejść przez pełen wyzwań czas redukcji masy ciała.