To zespół nieprzyjemnych doznań, będących skutkiem mechanicznego ucisku nerwu pośrodkowego, który przebiega w kanale nadgarstka. Należy on do tzw. neuropatii uciskowych.
Objawia się mrowieniem, dyskomfortem, bólem, mrowieniem (parestezją) dłoni i palców, poza najmniejszym. Dotykają one samej dłoni oraz przedramienia, łokcia.

Bardzo często nieprzyjemne doznania w początkowym okresie choroby dają o sobie znać w nocy w postaci bólu i drętwienia, promieniującego na przedramię. Schorzeniu towarzyszy stopniowe osłabienie mięśni, uniemożliwiające zaciskanie dłoni, wykonywanie drobnych czynności czy podnoszenie ręki. Wówczas objawy zaczynają być dokuczliwe w ciągu dnia – zdarza się, że przedmioty potrafią wypadać pacjentowi z dłoni.

Pierwszym objawem jest ból nadgarstka podczas jego zginania. Później ból pojawia się także w fazie spoczynku. Często jest to promieniujący ból do przedramienia oraz do łokcia.
Kolejnym etapem są zaburzenia neurologiczne – mniejsza wrażliwość czucia, mrowienie, kłucie, zaburzenia czucia trzech pierwszych palców, osłabienie mięśni, problemy w zaciskaniu dłoni oraz utrzymaniu przedmiotów.

Możliwe są przebarwienia skóry, zmiany w wydzielaniu potu na ręce, problemy paznokci – kruszenie, łamanie się. Może wystąpić dodatni objaw Tinela oraz dodatki objaw Phanela.
Choroba może mieć charakter przejściowy. Dolegliwości mogą pojawić się po znacznym przeciążeniu czy pracy w niewłaściwej, nieergonomicznej pozycji (np. przy niekorzystnie ustawionym w biurku i krześle przy pracy biurowej). Kiedy jednak przyczyny ucisku nie zostają w porę usunięte, dochodzi do utraty czucia i sprawności dłoni.

Bardzo ważne, jest aby jak najszybciej dobrze zdiagnozować chorobę czy uraz, który przeszkadza nam w codziennym funkcjonowaniu. Stąd też, kiedy tylko zauważymy objawy uszkodzenia kanału nadgarstka, warto skierować nasze kroki do ortopedy. Z pewnością odpowie nam na pytania oraz rozwieje wszelkie wątpliwości związane z tego typu urazem. Jest to dość powszechne obrażenie, dlatego też warto posiadać wiedzę na jego temat, aby móc w przyszłości ostrzec inne osoby z naszego otoczenia. Co więcej, ortopedzi zalecają także wiele działań profilaktycznych, które to mają zapobiegać nawrotowi urazu, a także zminimalizować szansę jego wystąpienia u osób, u których wcześniej nie wystąpił.

Zespół cieśni kanału nadgarstka występuje zazwyczaj u osób, które to przez bardzo długi czas pracują z wykorzystaniem rąk – czy to przy komputerze, instrumencie muzycznym albo na przykład w gastronomii. Wszędzie tam, gdzie wykonywane są jednostajne i powtarzalne ruchy rąk, jest spora szansa, że pojawi się tego typu uraz.

Ciągła praca przed komputerem, operowanie myszką czy pisanie na klawiaturze lub wykonywanie powtarzalnych ruchów nie wpływają dobrze na kanał nadgarstka. Przyczyną schorzenia mogą być również problemy reumatoidalne, które wywołują nieprzyjemne uczucie mrowienia i drętwienia w okolicach kciuka, palca wskazującego i serdecznego. Zespół cieśni kanału nadgarstka może być chorobą zawodową sekretarek, rzeźników czy muzyków. Jeśli wystąpi, należy jak najszybciej udać się do specjalisty, który zdiagnozuje problem i wdrożyć stosowne leczenie.

Podsumowując, przyczyny tego dokuczliwego schorzenia mogą być związane z:

• Istniejącymi już wcześniej chorobami – np. reumatycznymi 
• Schorzeniami endokrynologicznymi i autoimmunologicznymi – zaburzeniami pracy tarczycy, sarkoidozą, cukrzycą, amyloidozą i in.
• Szkodliwymi nawykami, polegającymi na powtarzających się ruchach palców i nadgarstka – może dotknąć np. osób  długotrwale pracujących czy grających na komputerze
• Specyficzną pracą zawodową  – cierpią na nią często muzycy, osoby intensywnie piszące na klawiaturze, używające wibrujących przedmiotów (budowlańcy), kierowcy zawodowi i in.
• Charakterystyczną aktywnością fizyczną – dotyka sportowców, np. osób uprawiających wspinaczkę, wioślarzy, tenisistów itd.
• Urazami i ich następstwami – złamaniami, obrzękami, naroślami w tym obszarze
• Płcią – częściej na schorzenie zapadają kobiety, zwłaszcza w wieku menopauzalnym,  kobiety w ciąży i młode matki 
• Wiekiem – częściej spotyka również osoby po 50. roku życia
• Masą ciała – zapadają na nie częściej osoby otyłe.

Zespół cieśni nadgarstka diagnozowany jest podczas wywiadu z pacjentem, badania przedmiotowego oraz na podstawie zleconych badań.

Doświadczenie pomaga lekarzowi dokonywać trafnych diagnoz, a następnie wdrażać odpowiednie leczenie, którego skutki można dostrzec w krótkim czasie. Efekty, jakie uzyskujemy, są długotrwałe. Specjalista służy także poradą dotyczącą profilaktyki – zaleca odpowiednie ćwiczenia, jakie pozwolą zapobiec nawrotom, ale także pojawieniu się zespołu cieśni kanału nadgarstka.

Lekarz ortopeda ocenia działanie mięśni i nerwów podczas opukiwania i zginania dłoni. Analizuje także za pomocą prostych testów ewentualne zaburzenia czucia oraz zakresy zginania dłoni.

W razie potrzeby zleca dodatkowe badania, takie jak usg, rezonans magnetyczny czy elektromiografia (badanie czynności elektrycznej mięśni i nerwów za pomocą urządzenia, które wzmacnia potencjał bioelektryczny mięśni i nerwów).

Leczenie uzależnione jest od zaawansowania choroby. Objawowo stosuje się glikokortykosteroidy oraz duże dawki witaminy b6, terapię czynnikami wzrostu PRP i chłodne okłady. Zaleca się również długotrwałe stosowanie całkowicie unieruchamiającej rękę ortezy oraz fizjo i fizykoterapię.

Zazwyczaj w razie braku poprawy stosowane jest następnie leczenie operacyjne, pozwalające bezpośrednio odciążyć czynnik uciskający nerw.

Zabieg, zwany dekompresją, przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym lub krótkotrwałej narkozie. Może być realizowany tradycyjnie, metodą otwartą lub endoskopową.

Przygotowanie do zabiegu przebiega podobnie jak w pozostałych drobnych zabiegach chirurgicznych i obejmuje podstawową diagnostykę radiologiczną, badania krwi oraz niezbędne szczepienia.

W przypadku metody otwartej na nasadzie dłoni chirurg wykonuje nacięcie, oceniając stopień zaawansowania choroby. Jeśli konieczne jest dodatkowe usunięcie zmian zapalnych, wykonywane nacięcie jest nieco dłuższe niż to standardowe.

W przypadku metody endoskopowej, która jest znacznie mniej inwazyjna, chirurg dokonuje nacięcia na spodniej stronie ręki i wprowadza w powstały otwór mikronarzędzia. Rekonwalescencja po takim zabiegu jest znacznie mniej uciążliwa dla pacjenta. Już na drugi dzień po zabiegu może on wykonywać ruchy ręką.

Co najważniejsze – chirurg w czasie obu typów zabiegów usuwa zmiany degeneracyjne. Należy do nich obrzęk i przerost więzadła poprzecznego, powstały na skutek mechanicznego drażnienia ścięgien. Przecinając tkankę więzadła i nie zszywając jej, chirurg umożliwia wytworzenie się w tym miejscu poszerzającej więzadło blizny i odbarczenie (odciążenie) nerwu.

Po zabiegu należy odciążyć kończynę górną – konieczne jest używanie temblaka, rezygnacja z pracy fizycznej na minimum miesiąc od operacji. Efekt pozytywny zabiegu widoczny jest praktycznie od razu, oczywiście wszystko zależy od stopnia uszkodzenia nerwu. W przypadku przeciążania go w dalszej pracy, powrót do idealnego stanu nie jest do końca możliwy. Jednak przy odpowiednim użytkowaniu i nie przeciążaniu się, realne jest normalne funkcjonowanie. Po zabiegu warto zmienić swoje dotychczasowe nawyki i poza pracą wykonywać serię ćwiczeń, które odciążą bolący nerw.

Rehabilitacja po zabiegu obejmuje odciążanie nadgarstka oraz ograniczanie ruchów i pozycji, wpływających na rozwój schorzenia. Pacjent powinien pamiętać o profilaktyce –  ćwiczeniach relaksacyjnych oraz utrzymywaniu odpowiedniej pozycji ciała i ręki.

Jeśli schorzenie było uwarunkowane chorobami ogólnoukładowymi, np. cukrzycą czy chorobami tarczycy, konieczna jest kontynuacja ich leczenia. Kluczową wytyczną dla rekonwalescencji jest odczuwany ból. Jeśli nadal się pojawia, oznacza to, że pacjent musi wciąż oszczędzać rękę i samą dłoń.

Zespół cieśni nadgarstka koniecznie należy leczyć. Zaniedbane schorzenie powoduje nieodwracalne obumarcie nerwu na skutek jego niedotlenienia. Pamiętajmy, że zdolności nerwów do regeneracji są znacznie ograniczone a sprawność dłoni i rąk decyduje o naszej ogólnej sprawności i samodzielności.

To zespół ćwiczeń, które pozytywnie oddziałują na tkanki nerwowe, na przykład napinanie i rozciąganie traktów nerwowych. W przypadku zespołu cieśni kanału nadgarstka należy uruchomić trakt nerwu pośrodkowego – od szyi aż po palce, czyli napinać i rozciągać te partie ciała. Najbezpieczniej jest wykonywać tego typu ćwiczenia w konsultacji ze specjalistą – ortopedą lub fizjoterapeutą. Wykonywanie ćwiczeń na własną rękę może skutkować pogłębieniem urazu lub kontuzją.

Warto chronić kanał nadgarstka, aby nie nabawić się jego urazu. Jedną z popularniejszych metod, ale i również najprostszych, jest robienie sobie po prostu przerw. Kiedy wykonujemy jakąś pracę mechanicznie, poprzez te same ruchy i układy rąk, stwarzamy idealną okazję do rozwoju cieśni kanału nadgarstka. Dobrą praktyką, oczywiście oprócz przerw i odpoczynku, może być również ingerowanie i wprowadzanie lekkich zmian w nasze ruchy. Nie bez znaczenia będą również ćwiczenia dla rąk, których to zadaniem będzie ich relaksacja oraz rozluźnienie.